سلامت لثه‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر سلامت کلی دهان و دندان است. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که در سلامت دهان و دندان تنها مشکلات مربوط به پوسیدگی دندان اهمیت دارد، اما واقعیت چیزی غیر از این است. در صورتی که مشکلات لثه نادیده گرفته شوند، می‌توانند عوارض جدی‌تری به دنبال داشته باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به از دست رفتن دندان‌ها و حتی تاثیر منفی بر سلامت عمومی بدن اشاره کرد. یکی شایع‌ترین مشکلات دندانپزشکی که اغلب رنج سنی بزرگسالان درگیر آن می‌شوند، بیماری لثه است. این عارضه در صورت پیشرفت، معمولا به مداخلات تخصصی مانند جراحی لثه نیاز پیدا می‌کند.
ما در این مقاله، به بررسی بیماری‌های لثه، دلایل بروز آن‌ها، روش‌های تشخیص، درمان، پیشگیری و حتی ارتباط آن با ایمپلنت‌های دندانی پرداخته‌ایم. بنابراین اگر با این عارضه مواجه شده‌اید یا علاقه‌مند به یادگیری درباره این موضوع هستید، مطالعه این مطلب برای شما مفید خواهد بود.
بیماری لثه چیست و چگونه ایجاد میشود؟
بیماری لثه، یکی از بیماری‌های مربوط به دهان و دندان است که در مراحل اولیه به آن ژنژیویت (Gingivitis) گفته میشود. این بیماری نوعی التهاب بوده که در بافت نرم اطراف دندان‌ها ایجاد میشود و در اکثر مواقع علت بروز آن، تجمع پلاک‌های باکتریایی روی لبه لثه و دندان‌ها است. در صورتی که اقدامات لازم جهت پاکسازی این پلاک‌ها انجام نشود، رفته رفته به جرم تبدیل می‌شوند و در نهایت فرد با تحریک و التهاب لثه مواجه خواهد شد.
زمانی که بیماری لثه در مراحل اولیه درمان نشود، وارد مراحل پیشرفته‌تر شده و به پریودنتیت (Periodontitis) تبدیل خواهد شد؛ در این مرحله علاوه‌بر بافت اطراف دندان‌ها، استخوان دندان در این ناحیه هم آسیب می‌بیند. در چنین شرایطی ممکن است بیمار برای پاکسازی عمیق و ترمیم آسیب‌ها به جراحی لثه در غرب تهران نیاز پیدا کند.
دلایل به‌وجود آمدن بیماری‌های لثه چیست؟
بیماری‌های لثه در اغلب اوقات به دلیل رعایت نکردن اهمیت توجه بهداشت دهان و دندان بروز پیدا می‌کنند. برخی از مهم‌ترین عواملی که در بروز یا تشدید بیماری لثه نقش دارند، عبارت‌اند از:
- مسواک نزدن به صورت منظم و صحیح
- استفاده نکردن از نخ دندان
- استرس شدید
- تغییرات هورمونی (مثلاً در دوران بارداری)
- مصرف داروهایی که باعث کاهش ترشح بزاق می‌شوند
- سیگار کشیدن
- ابتلا به دیابت و برخی بیماری‌های مزمن
- سابقه خانوادگی بیماری لثه
جراحی لثه
معمولاً زمانی دندانپزشک اقدام به انجام جراحی لثه می‌کند که بیماری لثه به مراحل پیشرفته خود رسیده و درمان‌های غیرجراحی مانند روت پلنینگ و جرم‌گیری روی آن پاسخ نمی‌دهد. هدف اصلی از انجام جراحی لثه، برداشتن جرم‌های زیر لثه‌ای، بافت‌های آلوده و در برخی مواقع بازسازی استخوان یا بافت آسیب‌دیده است. گاهی از جراحی لثه برای ایمپلنت دندان نیز استفاده میشود.
انواع رایج جراحی لثه
جراحی لثه به شیوه‌های مختلفی انجام میشود که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:
- فلپ سرجری (Flap Surgery): هدف از این نوع جراحی دسترسی بهتر به ریشه دندان‌هاست.
- جراحی بازسازی استخوان: در این نوع جراحی تلاش میشود فرایند رشد استخوان‌های ازدست‌رفته تحریک شود.
- پیوند لثه: برای جبران تحلیل لثه‌ها صورت می‌گیرد.
انواع بیماری‌های لثه
در علم دندانپزشکی بیماری‌های لثه به انواع مختلفی تقسیم شده‌اند. در ادامه این قسمت به بررسی انواع بیماری‌های لثه می‌پردازیم:
۱. ژنژیویت (التهاب اولیه لثه)
علائم:
- خونریزی هنگام مسواک زدن
- قرمزی و تورم لثه
۲. پریودنتیت (بیماری پیشرفته لثه)
علائم:
- تحلیل لثه
- لقی دندان‌ها
- بوی بد مداوم دهان
۳. آبسه لثه
یک نوع عفونت موضعی است که منجر به بروز عوارضی مانند تورم، درد و گاهی خروج چرک میشود.
۴. تحلیل لثه (Gum Recession)
در این بیماری لثه به سمت عقب کشیده میشود و این مسئله منجر به نمایان شدن بخشی از ریشه دندان می‌گردد.
چگونه بفهمیم بیماری لثه داریم؟
با آگاهی از علائم هشداردهنده بیماری لثه، می‌توانید قبل از وقوع عارضه‌های جدی آن، اقدام به درمان کنید. برخی از رایج‌ترین علائم نشان‌دهنده این بیماری عبارت‌اند از:
- خونریزی لثه در هنگام استفاده از نخ دندان یا مسواک زدن
- ایجاد قرمزی، تورم یا حساسیت لثه
- عقب‌رفتگی در ناحیه لثه و بلندتر دیده شدن دندان‌ها
- بوی بد دهان که با مسواک زدن یا استفاده از دهان شویه برطرف نمی‌شود
- احساس لق شدگی دندان‌ها
در صورت مشاهده هر یک از علائمی که در بالا به آن اشاره شد، می‌بایست سریعاً به دندانپزشک مراجعه کرده تا فرایند تشخیص و درمان مناسب عارضه طی شود.
آیا بیماری‌های لثه راه درمان دارند؟
بله. اگر شناسایی بیماری‌های لثه، در مراحل اولیه انجام شود، کاملاً قابل درمان خواهند بود. امکان کنترل و بهبود بیماری‌های مربوط به لثه حتی در مراحل پیشرفته هم وجود دارد، علی‌رغم اینکه ممکن است بیمار به درمان‌های تخصصی‌تر مانند جراحی نیاز پیدا کند.
به طور کلی تشخیص به‌موقع و پایبندی به دستورات دندانپزشک را می‌توان کلید موفقیت در درمان بیماری‌های دهان و دندان مانند مشکلات مربوط به لثه دانست.
انواع روش درمان بیماری لثه
برای درمان بیماری‌های لثه، روش‌های درمانی متعددی وجود دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
۱. جرم‌گیری و پاکسازی عمیق (Scaling & Root Planing)
یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای حذف پلاک و جرم‌های زیر لثه‌ای که در اکثر مواقع جواب می‌دهد، جرم‌گیری و پاکسازی عمیق است.
۲. آنتی‌بیوتیک موضعی یا خوراکی
در مواقعی که در ناحیه لثه علائمی مانند التهاب شدید یا عفونت دیده میشود، ممکن است دندانپزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
۳. جراحی لثه
در صورتی که بافت لثه یا استخوان زیر آن، به شدت دچار آسیب دیدگی شده باشد، معمولا دندانپزشک دستور جراحی لثه را می‌دهد.
۴. لیزردرمانی
در برخی مراکز پیشرفته و کلینیک‌های دندانپزشکی مجهز، برای حذف بافت بیمار و تحریک بازسازی آن، از لیزر استفاده میشود.
آیا بعد از کاشت ایمپلنت دندان التهاب یا ورم لثه اتفاق می‌افتد؟
بله، در برخی موارد ممکن است پس از انجام فرایند جراحی کاشت ایمپلنت، لثه دچار التهاب یا ورم در ناحیه جراحی شود. این وضعیت در اکثر مواقع موقت و طبیعی است، اما در صورتی که این علائم با گذشت چند روز برطرف نشود یا با نشانه‌های دیگری مانند درد شدید و چرک همراه شود، ممکن است نشان دهنده عفونت یا واکنش بدن باشد. در چنین شرایطی برای بررسی فوری، مراجعه به دندانپزشک الزامی است.
برای کاهش التهاب بعد از ایمپلنت می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- طبق دستور مصرف آنتی‌بیوتیک و مسکن تجویز شده را ادامه دهید.
- از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید.
- رعایت بهداشت دهان را در دستور کار خود قرار دهید، اما ناحیه‌ای که تحت جراحی قرار گرفته را به آرامی تمیز کنید.
اگر بیماری لثه را درمان نکنیم چه میشود؟
نادیده گرفتن بیماری لثه، عواقب جدی به دنبال دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر میشود:
- به دلیل تخریب استخوان، می‌تواند منجر به از دست رفتن دندان‌ها شود.
- عفونت‌های دهانی و درد مداوم را به همراه دارد.
- خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و زایمان زودرس را افزایش می‌دهد.
- در انجام درمان‌های دیگر مانند ارتودنسی یا ایمپلنت اختلال ایجاد می‌کند.
تاثیر مسواک بر التهاب و ورم لثه
مسواک زدن به صورت صحیح و منظم (حداقل ۲ بار در روز) مهم‌ترین و اصلی‌ترین راهکاری است که می‌توانید برای پیشگیری از التهاب و بیماری‌های لثه انجام دهید. مسواک زدن پلاک‌های باکتریایی را که عامل اصلی ایجاد التهاب هستند، حذف خواهد کرد. در رابطه به فرایند مسواک زدن به نکات زیر توجه کنید:
- از مسواک‌هایی که برس نرم دارند، استفاده کنید.
- با زاویه ۴۵ درجه نسبت به خط لثه و اعمال فشار ملایم روی لثه و دندان‌ها مسواک بزنید.
- مسواک زدن زبان هم می‌تواند راه حل خوبی برای کاهش بوی بد دهان باشد.
تاثیر نخ دندان کشیدن بر لثه
استفاده از نخ دندان یکی از آسان‌ترین و بهترین روش‌های جلوگیری از بروز التهاب لثه است. نخ دندان نواحی را تمیز می‌کند که امکان تمیز کردن آن‌ها با مسواک وجود ندارد، مانند فضای بین دندان‌ها. مزایای نخ دندان کشیدن بر لثه عبارت‌اند از:
- جلوگیری از تشکیل پلاک
- کاهش احتمال پوسیدگی بین دندانی
- کاهش التهاب لثه
فراموش نکنید استفاده روزانه از نخ دندان، به خصوص قبل از خواب، می‌تواند نقش مهمی را در سلامت بافت لثه ایفا کند.
جمع‌بندی
بیماری‌های لثه، که شامل ژنژیویت و پریودنتیت هستند، به عفونت و التهاب بافت‌های اطراف دندان‌ها اشاره دارند. این بیماری‌ها معمولاً ناشی از تجمع پلاک و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد می‌شوند. علائم شایع شامل خونریزی، تورم و قرمزی لثه‌ها است که در صورت عدم درمان می‌تواند به از دست رفتن دندان‌ها منجر شود. پیشگیری از بیماری‌های لثه با مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و مراجعه به دندانپزشک برای معاینات دوره‌ای امکان‌پذیر است. درمان به موقع و مراقبت‌های پیشگیرانه از اهمیت بالایی برخوردار است تا از پیشرفت بیماری و عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.
سوالات متداول
۱. بیماری لثه چیست؟
بیماری لثه، که به نام پریودنتیت نیز شناخته میشود، عفونتی است که بافت نرم اطراف دندان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به از دست رفتن دندان‌ها شود.
۲. علائم بیماری لثه چیست؟
علائم شامل خونریزی لثه هنگام مسواک زدن، تورم و قرمزی لثه، بوی بد دهان و حساسیت لثه به غذاهای داغ یا سرد است.
۳. چه عواملی باعث ایجاد بیماری لثه می‌شوند؟
عوامل اصلی شامل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، استعمال دخانیات، تغییرات هورمونی، و وجود بیماری‌های مزمن مانند دیابت هستند.
۴. آیا بیماری لثه مسری است؟
خیر، بیماری لثه مسری نیست، اما عوامل ایجادکننده آن می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند، مانند باکتری‌های موجود در پلاک دندانی.
۵. چگونه می‌توان از بیماری لثه جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از بیماری لثه، مسواک زدن دو بار در روز، استفاده از نخ دندان، و مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینات و تمیزکاری‌های حرفه‌ای توصیه میشود.
۶. درمان بیماری لثه چگونه است؟
درمان شامل پاکسازی عمیق دندان‌ها، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، و در موارد شدیدتر، جراحی پریودنتال است.
