تلخی دهان یکی از شایعترین مشکلات دهان و دندان بوده که هر فردی در طول زندگی برای یکبار هم که شده آن را تجربه کرده است. این عارضه ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد و به دنبال آن برای توقف آن راهکارهای مختلفی وجود دارد. ما در ادامه این مقاله قصد داریم علت تلخی دهان و راهکارهای درمان آن را مورد بررسی قرار دهیم. بنابراین اگر شما هم جزو افرادی هستید که به تازگی دچار این عارضه شدهاید و میخواهید بدانید که چرا دهان تلخ میشود، مطالعه این مطلب مخصوص شماست.
علت تلخی دهان چیست؟
تلخی دهان یکی از مشکلات آزاردهنده دهان و دندان است که از دلایل مختلفی ناشی میشود. این عارضه ممکن است به مدت طولانی فرد را درگیر کنید یا موقتی بوده و در زمان کوتاهی رفع شود. علت تلخی دهان میتوان یک مشکل ساده مانند خشکی دهان باشد یا به عنوان علائم بیماریهای جدیتر بروز پیدا کند. بخاطر داشته باشید که شناخت علت تلخی دهان، اولین گام شما در درمان و رفع آن است. به طور کلی این عارضه ممکن است بنا به دلایل زیر رخ دهد:
1. خشکی دهان (زروستومیا): هنگامی که ترشح بزاق کاهش پیدا میکند، باکتریها در دهان باقی میمانند و ممکن است سبب ایجاد مزهای تلخ یا فلزی در دهان شوند.
2. بهداشت ضعیف دهان و دندان: عفونت لثه، جرم و تجمع پلاک، جرم میتواند سبب ایجاد طعم تلخ دهان شود.
3. مشکلات گوارشی: هنگام ریفلاکس معده، اسید به دهان بازمیگردد و این مشکل یکی از دلایل رایج تلخی دهان است.
4. مصرف داروها: مصرف برخی داروها مانند داروهای فشار خون، آنتیبیوتیکها و مکملهای آهن از دیگر دلایل تلخی دهان هستند.
5. سیگار و الکل: مصرف نوشیدنیهای الکلی و دخانیات با بر هم زدن تعادل طبیعی دهان، منجر به ایجاد طعم تلخ میشوند.
6. عفونتهای تنفسی یا سینوس: در صورت ورود ترشحات عفونی به دهان، ممکن است مزه دهان تلخ یا فلزی شود.
7. تغییرات هورمونی: برخی زنان در ایام بارداری یا یائسگی، طعم تلخ دهان را تجربه میکنند.
8. اختلالات کبد و صفرا: مشکلات کبدی و افزایش صفرا میتواند عاملی برای بازگشت مواد صفراوی به دهان و بروز احساس تلخی شود.
9. استرس و اضطراب: عملکرد غدد بزاقی و گوارش تحت تاثیر استرس مزمن، گاهی ممکن است موجب تلخی دهان میشود.
علائم تلخی دهان
تلخی دهان علائم مختلفی دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرد به طور مداوم مزهای تلخ یا فلزی در دهان خود احساس میکند.
- خشکی دهان یکی از علائم اصلی شروع تلخی دهان است.
- اشتهای فرد کاهش پیدا میکند.
- دهان فرد بوی نامطبوعی دارد.
- ممکن است همزمان با تلخی فرد دچار تهوع شود یا مزه ترشی در دهان خود احساس کند.
درمان تلخی دهان
خوشبختانه تلخی دهان یک عارضه قابل درمان است و ابتلا به آن چندان جای نگرانی ندارد. البته درمان این عارضه تا حدود زیادی به علت بروز آن بستگی دارد، به طور کلی با رفع علت اصلی، تلخی دهان هم از بین میرود. اگر علت تلخی دهان شما رفلاکس معده است، میبایست با مصرف داروهای ضد اسید آن را درمان کرد. در مواردی که دچار خشکی دهان هستید، برای کاهش آن مصرف آب را افزایش دهید. مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان راهکار مواقعی است که علت تلخی دهان به دلیل عدم توجه به بهداشت دهان و دندان رخ میدهد. همچنین ترک سیگار و کاهش مصرف الکل و درمان عفونتهای دهانی یا سینوسی از دیگر روشهای درمان تلخی دهان هستند.
روشهای پیشگیری از تلخی دهان
همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. درباره تلخی دهان هم این مسئله صدق میکند؛ شما میتوانید با رعایت چند نکته کلیدی احتمال بروز تلخی این عارضه را به میزان قابل توجهی کاهش دهید. برخی از مهمترین روشهای پیشگیری از تلخی دهان را عبارتاند از:
- در طول روز آب کافی بنوشید.
- به حفظ بهداشت دهان و دندان خود توجه کنید.
- از مصرف غذاهای چرب و تند قبل خواب خودداری کنید.
- سطح استرس و اضطراب خود را کاهش دهید.
- برای بررسی سلامت دهان و دندان، به صورت مداوم به دندانپزشک مراجعه کنید.
درمان تلخی دهان در خانه
همانطور خیلی سریع و به آسانی میتوانید درمان آفت دهان در خانه را انجام دهید؛ در برخی موارد که تلخی دهان منشا عمیقی ندارد، میتوانید با انجام چند روش خانگی آن را درمان کرده یا میزان آن را کاهش دهید. برخی از رایجترین راهکارهای درمان تلخی دهان در خانه عبارتاند از:
- غرغره آب نمک: آب نمک به عنوان یک محلول ضدعفونیکننده، میتواند راهکاری طبیعی برای برطرف کردن تلخی دهان باشد.
- جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس بودن قند با تحریک بزاق و کاهش خشکی دهان، به کاهش تلخی دهان کمک میکند.
- خوردن میوههای تازه مانند سیب و پرتقال: مصرف این میوهها با کمک به پاکسازی دهان، اقدامی ساده اما کاربردی برای کاهش تلخی دهان است.
- نوشیدن چای سبز یا دمنوش نعناع: نوشیدن دمنوش نعناع و چای سبز باکتریهای دهان را کاهش داده طعم تلخ دهان را برطرف میکند.
قرص برای رفع تلخی دهان
گاهی تلخی دهان به صورت خودبهخودی یا با انجام روشهای خانگی درمان نمیشود؛ در چنین شرایطی فقط میبایست به پزشک متخصص مراجعه کند تا با تجویز دارو تلخی دهان را درمان کند. پزشک معمولا یکی از موارد زیر را تجویز میکند:
- قرصهای ضد اسید برای درمان ریفلاکس معده
- داروهای ضدعفونت دهان یا لثه
- مکملهای ویتامین B و روی
- قرصهای افزایشدهنده ترشح بزاق (در موردی که فرد به خشکی دهان دچار است)
نکته: مصرف هرگونه دارو به صورت خودسرانه ممنوع است و استفاده از دارو تنها با تشخیص پزشک و با مشخصشدن علت دقیق تلخی دهان مجاز خواهد بود.
علت تلخی دهان در شب
در برخی از موارد فرد عموما در شب و هنگام خواب دچار تلخی دهان میشود. ترشح بزاق دهان هنگام خواب کاهش مییابد و این مسئله منجر به خشکی دهان میشود. به دنبال خشکی دهان، شرایط مناسب برای رشد باکتریها فراهم شده و در نهایت فرد طعم تلخ یا فلزی را دهان احساس میکند. علاوهبر این موارد، خوابیدن بلافاصله بعد از غذا و ریفلاکس شبانه هم میتوانند از دلایل مهم تلخی دهان در شب باشند.
تلخی دهان و صفرا
وقتی صفرا به معده و سپس مری بازمیگردد، فرد طعم تلخی را دهان احساس میکند و گاهی ممکن است دهان رنگ زردی به خود بگیرد. لازم به ذکر است که طبق تحقیقات انجام شده در طب سنتی، افزایش صفرا یا به عبارت دیگر داشتن مزاج گرم و خشک میتواند سبب بروز علائمی مانند تلخی دهان، بیقرار و عطش شود. در چنین شرایطی مصرف غذاهای خنک مانند کاهو، ماست و خیار میتواند به متعادل کردن مزاج فرد کمک کند.
برای تلخی دهان چی بخوریم؟
مصرف برخی مواد غذایی و پرهیز از خوردن غذاهای سرخکردنی، ادویهجات و نوشابههای گازدار میتواند به برطرف شدن تلخی دهان کمک کند. برخی از مواد غذایی که مصرف آنها برای درمان تلخی دهان توصیه میشود عبارتاند از:
- آب فراوان
- ماست و دوغ
- سبزیجات تازه
- میوههای آبدار مانند هندوانه، سیب، خیار
- دمنوش بابونه یا نعناع
علت تلخی دهان بعد از خوردن غذا
گاهی ممکن است فرد پس از خوردن غذا، احساس تلخی در دهان کند؛ این مسئله ممکن است به دلیل مصرف غذاهای چرب و تند یا ریفلاکس معده رخ دهد. البته گاهی مصرف برخی مواد غذایی مانند سیر، قهوه، پیاز یا حتی آنتیبیوتیکها میتواند به صورت موقت طعم تلخی در دهان ایجاد میکنند.
جمعبندی
علت تلخی دهان میتواند دلایل مختلفی از جمله خشکی دهان، بهداشت ضعیف دهان و دندان، و مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده باشد. این مشکل همچنین ممکن است ناشی از مصرف برخی داروها، بارداری، و عفونتهای دهانی باشد. در مواردی، تلخی دهان میتواند به تغییرات شیمیایی در بدن یا اختلالات عصبی مرتبط باشد. برای درمان این وضعیت، رعایت بهداشت دهان و دندان و مشاوره با پزشک برای شناسایی علل زمینهای ضروری است. در نهایت، درمانهای خانگی مانند نوشیدن آب کافی، شستوشوی دهان با آبنمک و استفاده از دهانشویه هم میتوانند به کاهش این احساس کمک کنند.
سوالات متداول
1. تلخی دهان به چه دلایلی ایجاد میشود؟
تلخی دهان میتواند ناشی از خشکی دهان، بهداشت ضعیف دهان و دندان، مشکلات گوارشی مانند رفلاکس معده، و مصرف برخی داروها باشد.
2. آیا تلخی دهان خطرناک است؟
در اکثر موارد، تلخی دهان خطرناک نیست، اما میتواند نشاندهنده مشکلات گوارشی یا بهداشتی باشد که نیاز به بررسی دارند.
3. چگونه میتوان تلخی دهان را درمان کرد؟
رعایت بهداشت دهان و دندان، نوشیدن آب کافی، و استفاده از دهانشویههای ضد باکتری میتواند به کاهش تلخی دهان کمک کند.
4. آیا بارداری میتواند باعث تلخی دهان شود؟
بله، تغییرات هورمونی در دوران بارداری میتواند به تلخی دهان منجر شود.
5. چه غذاهایی برای کاهش تلخی دهان مفید هستند؟
مصرف میوهها و سبزیجات تازه، غذاهای پروبیوتیک مانند ماست و دوغ،دمنوش نعناع و چای سبز میتواند به کاهش تلخی دهان کمک کند.
