التهاب لثه به وضعیتی اطلاق می‌شود که جرم های دندانی در خط لثه تجمع پیدا می‌کنند و باعث ایجاد برخی علائم خاص در لثه می شود. این وضعیت اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند به عفونت جدی‌تری تبدیل شده و به سلامت دهان و لثه آسیب بزند.
این بیماری دهانی که به آن ژنژیویت نیز می گویند، اگرچه به نظر ممکن است کم اهمیت به نظر برسد، اما نباید از اهمیت آن غافل شد. این وضعیت اگر به مرور زمان پیش برود، می‌تواند به پیشرفت بیماری‌های لثه و حتی تخریب بافت‌های حاشیه‌ای دندان‌ها منجر شود. همچنین، التهاب لثه به عنوان یک علامت می‌تواند به وجود بیماری‌های دیگر در بدن اشاره کند، مثلاً بیماری‌های قلبی و دیابت.
علل التهاب لثه
التهاب لثه (Gingivitis) به عوامل مختلفی برمی‌گردد که می‌تواند به شکل ترکیبی باعث ایجاد این وضعیت گردد. در ادامه به برخی از اصلی‌ترین علل ژنژیویت اشاره می‌کنیم:
1. پلاک و جرم دندانی: پلاک‌های دندانی که به تدریج روی دندان‌ها تشکیل می‌شوند و جرم دندانی که از پلاک‌های کلسیمی و باقی‌مانده‌های غذایی ایجاد می‌شود، دو عامل در ایجاد التهاب لثه هستند.
2. نداشتن بهداشت مناسب دهان: تمیز نکردن دندان‌ها و استفاده نکردن از نخ دندان به طور منظم، باعث ایجاد محیط مناسب برای رشد باکتری‌ها و تشکیل پلاک‌های دندانی می‌شود.
3. عوامل تغذیه‌ای: مصرف مواد غذایی با قند و کربوهیدرات بالا، می‌تواند باعث افزایش تولید اسید در دهان شده و به رشد باکتری‌ها کمک کند.
4. عوامل بیولوژیکی: در برخی افراد، به علت ژنتیکی یا تفاوت‌های در ساختار لثه‌ها، احتمال ابتلا به ژنژیویت لثه بیشتر است.
5. عوامل محیطی: مصرف تنباکو و سیگار، افزایش خطر ابتلا به التهاب لثه را افزایش می‌دهد. همچنین، تغییرات هورمونی مانند دوره‌های بارداری یا تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی نیز می‌تواند تحریک کننده ژنژیویت لثه باشد.
6. دیگر عوامل: بیماری‌هایی مانند دیابت که اثرات منفی بر سیستم ایمنی بدن دارند، می‌توانند خطر ابتلا به التهاب لثه را افزایش دهند. همچنین، داروهایی نظیر داروهای ضد تشنج و ضد فشار خون ممکن است تأثیرات جانبی مثل خشکی دهان را به همراه داشته باشند که می‌تواند به ایجاد ژنژیویت منجر شود.
علائم و نشانه‌ها
تشخیص زودرس و تدابیر پیشگیرانه در مواجهه با علائم و نشانه‌های ژنژیویت اهمیت دارد. در زیر، علائمی که ممکن است نشانگر وجود التهاب لثه باشند، آورده شده است:
1. ورم و قرمزی: لثه‌های مبتلا به التهاب ممکن است ورم کرده و قرمز شوند. این تغییرات معمولاً در اطراف دندان‌ها قابل مشاهده هستند.
2. خونریزی لثه: یکی از نشانه‌های رایج ژنژیویت، خونریزی لثه است. خونریزی می‌تواند هنگام مسواک‌زدن، استفاده از نخ دندان یا حتی خوردن غذا رخ دهد.
3. فاصله بین دندان و لثه: اگر متوجه شدید که دندان‌هایتان در میان لثه‌ها فرو رفته‌اند و فاصله‌ای به وجود آمده است، این ممکن است نشانه از التهاب لثه باشد.
4. بوی بد دهان: تجمع باکتری‌ها و پلاک در منطقه‌های زیر لثه می‌تواند به ایجاد بوی بد دهان منجر شود.
5. تغییر در رنگ لثه: ژنژیویت ممکن است باعث تغییر رنگ لثه به قرمز تیره شود.
6. حساسیت لثه: لثه‌های مبتلا به التهاب معمولا حساسیت زیادی نسبت به لمس یا فشار داشته باشند و حتی در صورت لمس آرام گاهی به خونریزی منجر شوند.
7. تغییر در شکل دندان‌ها: با تخریب بافت‌های لثه و پیشروی التهاب، امکان دارد شکل دندان‌ها تغییر کند و دندان‌ها به نوعی طویل تر به نظر بیایند.
8. خشکی دهان: در برخی موارد، التهاب می‌تواند به خشکی دهان و تغییر در تولید بزاق منجر شود.
پیشگیری از ژنژیویت لثه
پیشگیری از التهاب لثه اهمیت بسیاری دارد و با رعایت تدابیر مناسب می‌توان از ایجاد این وضعیت و پیشرفت آن جلوگیری کرد. در ادامه، نکاتی که برای پیشگیری از ژنژیویت مفید هستند، آورده شده است:
1. بهداشت دهان:
- دندان‌ها را حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه با مسواک مخصوص و خمیر دندان به طور منظم تمیز کنید.
- از مسواک‌های با سر نرم و مناسب برای لثه‌ها استفاده کنید تا لثه‌ها آسیب نبینید.
2. استفاده از نخ دندان:
- روزانه از نخ دندان برای تمیز کردن مواد غذایی و پلاک‌های دندانی در فضاهای میان دندان‌ها و زیر خط لثه استفاده کنید.
3. مراقبت مناسب از وسایل ارتودنسی:
- اگر از ارتودنسی ثابت یا متحرک دندان استفاده می‌کنید، مراقبت و تمیز کردن آن ها را به دقت انجام دهید.
4. تغذیه سالم:
- مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای پرفیبر که به سلامت دهان کمک می‌کنند، اهمیت زیادی دارد.
5. مصرف کمترین میزان مواد قندی و شیرینی
6. جلوگیری از مصرف تنباکو و سیگار
7. مراجعه منظم به دندانپزشک
8. مراقبت از عوامل مرتبط با سلامت
- در صورت داشتن بیماری‌های مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی، مراقبت‌های لازم را انجام داده و با پزشکان متختص مشورت کنید.
درمان التهاب لثه
در صورتی که به ژنژیویت مبتلا شدید، مراجعه به دندانپزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب اهمیت دارد. درمان التهاب لثه ممکن است شامل اقدامات خانگی و درمان‌های حرفه‌ای توسط دندانپزشک باشد. در زیر، رویکردهای درمانی برای التهاب لثه آورده شده است:
1. تمیز کردن دندان‌ها:
- برای حذف پلاک‌ها و جرم دندانی، دندان‌ها را به طور منظم و با مسواک و خمیر دندان تمیز کنید.
2. استفاده از نخ دندان:
- از نخ دندان برای تمیز کردن مواد غذایی و پلاک‌های دندانی در میان دندان‌ها و زیر خط لثه استفاده کنید.
3. پاکسازی دندانی:
- در صورت انجام منظم تمیزی دندان‌ها، پلاک‌ها و جرم دندانی کمتر جمع می‌شوند. اگر ژنژیویت ناشی از تجمع زیاد پلاک و جرم باشد، پاکسازی دندانی (جرم‌گیری و بروساژ) توسط دندانپزشک می‌تواند مفید باشد.
4. تجویز داروها:
- در برخی موارد، دندانپزشک ممکن است داروهای دهانی یا ژل‌های موضعی ضد باکتری را تجویز کند تا به کاهش باکتری‌ها و التهاب کمک کند.
5. تغییرات در رفتارهای بهداشت دهان:
- دندانپزشک ممکن است راهنمایی‌هایی برای بهبود دندان‌ها و لثه به شما دهد و راهکارهای مناسب را برای جلوگیری از تجمع پلاک و جلوگیری از التهاب ارائه کند.
6. جراحی فلپ (Flap Surgery) و پیوند:
- در موارد شدید، اگر عمق التهاب لثه زیاد شده و پیشرفت کرده باشد، ممکن است نیاز به جراحی فلپ (کاهش فاصله بین دندان‌ها و لثه‌ها) یا پیوند باشد.
7. تغییر در عادات زندگی:
- ایجاد عادات بهداشتی مثل ترک سیگار و کاهش مصرف مواد قندی و شیرینی‌ها به بهبود سلامت دهان و لثه کمک می‌کند.
ارتباط میان التهاب لثه و بیماری‌های دیگر:
ژنژیویت به طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند با بیماری‌های دیگر در ارتباط باشد و تأثیراتی روی سلامت عمومی بدن داشته باشد. در زیر، ارتباطات مهم بین التهاب لثه و بیماری‌های دیگر آورده شده است:
1. دیابت:
- التهاب لثه می‌تواند باعث افزایش نیاز به انسولین در بیماران دیابتی شود و بر کنترل دیابت تأثیر مستقیم داشته باشد. همچنین، دیابت می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
2. بیماری‌های قلبی:
- تحقیقات نشان داده است که وجود التهاب لثه می‌تواند ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند آترواسکلروز (ترکیب پلاک‌های چربی روی دیواره عروق) را افزایش دهد.
3. بیماری‌های تنفسی:
- التهاب لثه می‌تواند منجر به تجمع باکتری‌ها در دهان شود که ممکن است از طریق تنفس هوا وارد ریه‌ها شوند و عفونت‌های تنفسی را تسهیل کنند.
4. کم خونی (آنمی):
- خونریزی‌های مکرر از لثه ممکن است منجر به کاهش حجم خون و ایجاد کم خونی شوند.
5. بارداری:
- در دوران بارداری، تغییرات هورمونی ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به التهاب لثه شوند. این بیماری در بارداری ممکن است به بیشتر شدن مشکلات بهداشت دهان در طول این دوره منجر شود.
