مینای دندان لایه بیرونی سفید رنگ دندان است که دندان را در برابر حرارت، سرما، فشار، شکستگی و عفونت محافظت می کند. مینای دندان سخت ترین بافت بدن است ولی ممکن است به دلیل عوامل مختلفی فرسایش پیدا کند. فرسایش مینای دندان یعنی از بین رفتن مقداری از مینای دندان به طور مستقیم یا غیرمستقیم. فرسایش مینای دندان می تواند به صورت طبیعی یا غیرطبیعی رخ دهد.
فرسایش طبیعی مینای دندان به دلیل سن و استفاده مداوم از دندان ها است و معمولا کمتر از ۰.۱ میلی متر در سال است. فرسایش غیرطبیعی مینای دندان به دلیل عوامل خارجی مانند اسیدها، سایش، فشار، سایر بافت ها و بیماری ها است و می تواند بیشتر از ۰.۱ میلی متر در سال باشد. فرسایش مینای دندان می تواند منجر به ایجاد حساسیت، تغییر رنگ، شکل و اندازه دندان ها، ترک خوردگی، شکستگی و در نهایت از دست دادن دندان ها شود.
علائم فرسایش مینای دندان
فرسایش مینای دندان ممکن است در مراحل اولیه بدون علامت باشد ولی با گذشت زمان و افزایش فرسایش، علائمی مانند اینها ظاهر می شوند:
- حساسیت دندان ها به غذاها و نوشیدنی های گرم، سرد، شیرین یا ترش
- تغییر رنگ دندان ها به سمت زردی یا خاکستری
- تغییر شکل و اندازه دندان ها به سمت کوچکتر و تیزتر شدن
- ترک خوردگی یا شکستگی لبه ها و سطوح دندان ها
- درد و سوزش در دندان ها و لثه ها
- افزایش فاصله بین دندان ها
- از بین رفتن برجستگی ها و نوک های دندان ها
عوارض فرسایش دندان
فرسایش مینای دندان می تواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان ها داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
- کاهش کیفیت زندگی به دلیل درد، حساسیت، زشت شدن ظاهر و کاهش عملکرد دندان ها
- افزایش خطر ابتلا به بیماری های دندانپزشکی مانند پوسیدگی دندان ، لثه برگشت، عفونت و التهاب
- نیاز به درمان های دندانپزشکی پیچیده و گران قیمت مانند پر کردن، ترمیم، تاج گذاری، ایمپلنت، روکش و لمینیت
- افزایش خطر ابتلا به بیماری های سیستمیک مانند بیماری قلبی، دیابت، آرتریت، آلزایمر و سرطان
جلوگیری از فرسایش مینای دندان
فرسایش مینای دندان را می توان با رعایت چند نکته ساده اما مهم جلوگیری کرد. برخی از این نکات عبارتند از:
- مصرف متعادل و محدود از غذاها و نوشیدنی های اسیدی مانند آبلیمو، پرتقال، انار، سیب، خیار، سرکه، آبجو، شراب و گازدار
- شستن دهان با آب بعد از مصرف اسیدها و انتظار حداقل ۳۰ دقیقه قبل از مسواک زدن
- استفاده از مسواک های نرم و خمیر دندان های حاوی فلوراید و کلسیم
- جلوگیری از سایش دندان ها با اشیاء سخت مانند مداد، سنگ، سوسکه و یا خود دندان
- جلوگیری از فشار بر روی دندان ها با عادت های بد مانند اراشه کردن، گاز گرفتن، گاز گشایی و گاز گیری
- جلوگیری از سایر بافت ها بر روی دندان ها مانند لب، زبان، خوراک و دارو
- مراجعه به دندانپزشک به صورت منظم و انجام معاینات و درمان های لازم
درمان فرسایش مینای دندان
درمان فرسایش دندان بستگی به شدت و موقعیت فرسایش دارد. در مراحل اولیه، ممکن است فقط نیاز به استفاده از خمیر دندان های حساسیت زدا و محافظ دندان باشد. در مراحل بعدی، ممکن است نیاز به انجام درمان های دندانپزشکی مانند اینها باشد:
- پر کردن: در این روش، دندانپزشک با استفاده از موادی مانند کامپوزیت، گلاس آینومر، رزین یا سرامیک، قسمت های فرسوده یا شکسته دندان را پر می کند.
- ترمیم: در این روش، دندانپزشک با استفاده از موادی مانند طلا، نقره، آلیاژ یا پلاستیک، شکل و عملکرد دندان را بازسازی می کند.
- تاج گذاری: در این روش، دندانپزشک با استفاده از موادی مانند فلز، سرامیک، زیرکونیا یا پورسلن، یک کلاهک برای پوشاندن تمام سطح دندان می سازد.
- ایمپلنت: در این روش، دندانپزشک با استفاده از یک پیچ فلزی، یک ریشه مصنوعی برای دندان در استخوان فک می گذارد و سپس یک تاج بر روی آن قرار می دهد.
- روکش: در این روش، دندانپزشک با استفاده از موادی مانند کامپوزیت یا پورسلن، یک لایه باریک برای پوشاندن سطح جلویی دندان می سازد.
- لمینیت: در این روش، دندانپزشک با استفاده از موادی مانند سرامیک یا پورسلن، یک لایه بسیار باریک برای پوشاندن سطح جلویی دندان می سازد.
راه های تقویت مینای دندان
به غیر از جلوگیری و درمان فرسایش مینای دندان، می توان با رعایت چند راه ساده اما موثر، مینای دندان را تقویت کرد. برخی از این راه ها عبارتند از:
- مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و فسفر مانند شیر، پنیر، ماست، بادام، گردو و سویا
- مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C و D مانند مرکبات، کیوی، توت فرنگی، گوجه فرنگی، ماهی، تخم مرغ و قارچ
- مصرف مواد غذایی حاوی فلوراید مانند چای سبز، چای سیاه، آب معدنی و آب شهری
- استفاده از خمیر دندان ها و دهانشویه های حاوی فلوراید و کلسیم
- انجام معاینات و درمان های دندانپزشکی به صورت منظم و انجام عملیات فلوراید تراپی و سیلنت تراپی
مواد غذایی اسیدی
مواد غذایی اسیدی معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
1. مرکبات مانند لیمو، نارنگی، و پرتقال.
2. میوه‌های ترش مانند توت فرنگی و توت سیاه.
3. ماست و محصولات لبنی.
4. گوشت و ماهی.
5. گیاهان خاصی مانند گوجه فرنگی و انگور.
نتیجه گیری
فرسایش مینای دندان یک مشکل رایج و جدی است که می تواند سلامت و زیبایی دندان ها را تهدید کند. فرسایش مینای دندان می تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند اسیدها، سایش، فشار، سایر بافت ها و بیماری ها رخ دهد. فرسایش دندان می تواند علائمی مانند حساسیت، تغییر رنگ، شکل و اندازه، ترک خوردگی، شکستگی و از دست دادن دندان ها داشته باشد. فرسایش مینای دندان می تواند عوارض جدی برای سلامت دهان و دندان ها و همچنین بدن کل داشته باشد.
فرسایش مینای دندان را می توان با رعایت اصول بهداشت دهان و دندان، مصرف متعادل و محدود از اسیدها، جلوگیری از سایش و فشار بر روی دندان ها و مراجعه به دندانپزشک جلوگیری کرد. همچنین، می توان با مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم، فسفر، ویتامین C و D و فلوراید و استفاده از خمیر دندان ها و دهانشویه های حاوی فلوراید و کلسیم، مینای دندان را تقویت کرد. در صورتی که فرسایش دندانی به مرحله ای رسیده باشد که نیاز به درمان دندانپزشکی داشته باشد، می توان با انجام روش هایی مانند پر کردن، ترمیم، تاج گذاری، ایمپلنت، روکش و لمینیت، دندان ها را بازسازی و زیبا کرد.
